दशपुत्रसमा कन्या दशपुत्रान्प्रवर्धयन्। यत्फलं लभते मर्त्यस्तल्लभ्यं कन्ययैकया॥

 

दशपुत्रसमा कन्या दशपुत्रान्प्रवर्धयन्। यत्फलं लभते मर्त्यस्तल्लभ्यं कन्ययैकया॥

 

 

     અમુક સમાજમાં અને અમુક પ્રદેશોમાં દીકરીઓના મોબાઈલ વાપરવા પર પ્રતિબંધ હોય છે. દીકરીઓ મોબાઈલનો ઉપયોગ કરે તો બગડી જાય અને દિકરાઓ કરે તો ના બગડે! આ કેવી માનસિકતા! સમાજમાં આપણે જયારે કોઈ પરિણીત સ્ત્રી-પુરુષના અફેર વિષે સાંભળીએ છીએ તો એવું જ સાંભળવા મળે છે કે, “ એ તો પુરુષ છે, સ્ત્રીઓ એ સમજવું જોઈએ ને.” દીકરીઓને વધુ  ભણાવવાથી એ બગડી જતી હોય છે.....

  હમણાં હોસ્પીટલમાં એક બહેનને ચોથી દીકરી આવી, દીકરાની રાહમાં..... પ્રસૂતિની પીડા કરતાં પણ વધુ પીડા તેને દીકરીના જન્મની હતી! અને એના કરતાં પણ વધુ પીડા એ હતી કે દીકરો ના આપી શકનાર એ સ્ત્રીને હવે ઘરમાં બધાનું સાંભળવું પડશે અને તેનો પતિ બીજા લગ્ન પણ કરી શકે! કે પછી હજી તેના પર પાંચમી વાર પ્રેગ્નેન્ટ થવાનું દબાણ પણ આવી શકે! હા હા આ હમણાંની જ વાત છે!

આપણી એક સુંદર સમાજ-વ્યવસ્થા હતી, જેમાં પુરુષ કુટુંબને આર્થિક રીતે પગભર કરતો અને સ્ત્રી કુટુંબને સામાજિક રીતે પગભર કરતી. બંને પોતપોતાને સોંપવામાં આવેલું કામ સરસ રીતે કરતાં અને ઘર સુશોભિત થઈ જતું. સ્ત્રી-પુરુષ એકબીજાના વિરોધી નહી, પણ પૂરક છે, એવું ક્યારેક સમાજે સ્વીકારેલું. સ્ત્રીઓને પણ ઘરની બહાર પોતાના અસ્તિત્વના વિકાસ માટેની છૂટ મળેલી હતી. આપણે જ્યારે ગાર્ગી કે લોપામુદ્રાની વાતો કરીએ છીએ તો આપણને સમજાઈ જતું હોય છે કે સ્ત્રીઓને વિકસવાની તકો મળી રહેતી.

 તો પછી એવું શું થયું કે સ્ત્રીઓનું સ્થાન ડગમગી ગયું અને તેઓને જન્મવા માટે પણ સંઘર્ષ કરવો પડ્યો! આપણે આર્થિક જવાબદારીઓને જ મહત્વ આપતા ગયા અને પરિણામે કુટુંબનું સર્વસ્વ ‘પુરુષ’ બની ગયો અને સ્ત્રીઑ હાંસિયામાં ધકેલાતી ગઈ. સ્ત્રીઓના ઘરકામને એટલી નીચલી કક્ષાએ લઈ જવાયું કે સવારે ઊઠીને રાત્રે સૂતા સુધીમાં તેની મિનીટે મિનિટ ઘરકામમાં ગરકાવ થઈ ગઈ પણે તેના અસ્તિત્વની સામાજિક જીવનમાથી બાદબાકી થઈ ગઈ!

 પછી શરૂ થયું સ્ત્રીઓ પર કુરિવાજો લાદવાનું... સતી થવાનું, પોતાનાથી ગમે તેટલી મોટી ઉંમરના પુરુષ સાથે લગ્ન કરી લેવાના, વિધવાએ ફરીથી લગ્ન નહી કરવાના, દહેજના નામે સ્ત્રીઑ પર અત્યાચાર કરવાના, સ્ત્રીઓ તાબે ના થાય તો બળાત્કાર કરવાનો, વગેરે વગેરે એટલા કુરિવાજો કે દીકરીના જન્મને જ સમાજ અશુભ માનવા લાગ્યો. જે આજ સુધી અમુક સમાજોમાં ચાલુ છે. દીકરીઓને દૂધપીતી કરવાનો કુરિવાજ હજી આજ સુધી ભ્રૂણ-હત્યાના નામે ચાલુ જ છે.

  ચારિત્ર્યના નામે સ્ત્રીઓ સાથે જેટલી રમત થઈ છે, એટલી બીજી કોઈ બાબતે નથી થઈ. જાણે સમાજની આબરૂ જાળવવાની જવાબદારી માત્ર ને માત્ર સ્ત્રીઓ પર જ હોય એવું ચિત્ર આપણા સમાજે ખડું કરી દીધું. સીતાએ આપેલી અગ્નિ-પરીક્ષાની જાળ આજે પણ કેટલીયે સ્ત્રીઓને દઝાડતી રહે છે. કુંવારી માતાની બીકે સ્ત્રીઓને હમેંશા ભય હેઠળ જ રાખી છે. છુટ્ટા-છેડાં માટે પણ સ્ત્રીઓને જ જવાબદાર ગણવામાં આવે છે.

 સ્ત્રીઓએ કેવા કપડાં પહેરવા જોઈએ? એ સવાલનો જવાબ સ્ત્રીઓ સિવાય બધા પાસે છે. સાધુ સંતોથી માંડીને સામાન્ય માણસ બધા જ સ્ત્રીઓએ કેવા કપડાં પહેરવા જોઈએ? એ વિષે સલાહ સૂચનો આપતા રહે છે. અને ઘણા મહા-પુરુષોએ તો સ્ત્રી તરફ જતાં રસ્તાને જ બ્લોક કરી દીધો છે. વળી ઘણા ધર્મો અને સંપ્રદાયો સ્ત્રીઓને જોવાની જ મનાઈ ફરમાવે છે. હકીકત તો એ છે કે જેઓ પોતાની જાત પર કાબૂ નથી રાખી શકતા તેઓ સ્ત્રીઓ વિષે ગમે તેમ સ્ટેટમેન્ટ આપવાનું અને સ્ત્રીઓ વિષે ગમે તેમ બોલવાનું ચાલુ રાખે છે.

સમાજ સ્ત્રીઑ પ્રત્યે કહેવાતો ઉદાર બની ગયો છે. સ્ત્રીઓ પોતાની તરફેણના કાયદાઓનો ગલત ઉપયોગ કરી રહી છે, દીકરીઓ પોતાને મળેલી છૂટનો ગલત ઉપયોગ કરી રહી છે, તેઓએ એકવાર ગામડાઓમાં જઈને સ્ત્રીઓની હાલત જોઈ લેવી જોઈએ. તો તેઓને સમજાશે કે સ્ત્રીઑ આજે પણ ત્યાં જ છે, જ્યાં પેલા હતી!  મુઠ્ઠીભર આગળ વધી રહેલી સ્ત્રીઓના સથવારે બધી સ્ત્રીઓને ઉડવા આકાશ મળી ગયું છે, એવું માનવું ભૂલભરેલું ગણાશે.

 

 

 

દેવદાસી....ધર્મસ્થાનોના દ્વારેથી રેડલાઇટ વિસ્તારમાં પહોંચેલી સ્ત્રીઓ!!!

 

દેવદાસી....ધર્મસ્થાનોના દ્વારેથી રેડલાઇટ વિસ્તારમાં પહોંચેલી સ્ત્રીઓ!!!

 8મી માર્ચ, 2022 ના રોજ ‘શોભા ગસ્તી’ ને  કર્ણાટકની 3600 ‘દેવદાસી’ સ્ત્રીઓની જિંદગીને નવી દિશા આપવા માટે  ‘ નારીશક્તિ પુરુસ્કાર’ આપવામાં આવ્યો એ સમાચાર સાંભળ્યા અને સવાલ થયો કે આ ‘ દેવદાસી’ એટલે શું? અને પછી જે જાણવા મળ્યું એ હું આજે આપ સૌની સાથે શેર કરી રહી છુ.

  દેવદાસી દક્ષિણના રાજ્યોની એક પ્રથા છે, ( જો કે મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, ગુજરાતમાં પણ આ પ્રથા જોવા મળે છે!) જેમાં દીકરીઓ  ભગવાનને અર્પણ થતાં થતાં રાજાઓ, સામંતો, શાહુકારો, અને ઉચ્ચ વર્ગના પુરૂષોને અર્પણ થવા લાગી અને સેક્સ-વર્કર બની ગઈ!

  આંધપ્રદેશમાં એવું માનવામાં આવે છે કે કુટુંબ કે ગામ પર કોઈ આસુરી શક્તિનો પડછાયો ના પડે તે માટે ઘરની એક દીકરીને ધર્મસ્થાનને અર્પણ કરી દેવામાં આવે છે, જેવી દીકરીઓ તરુણાવસ્થામાં પહોંચે તેઑ ગામના સામંતોની ‘ઉપપત્નીઓ’ બની જતી! મહારાષ્ટ્રમાં દેવદાસી બનતી સ્ત્રીઓને પોતાની પહેલી દીકરી ખંડોબા સાથે પરણાવવી પડતી!

 કર્ણાટકમાં એવું માનવામાં આવતું કે જ્યારે દુકાળ કે મહામારી રાજ્યમાં આવતી તો Huligamma નામના દેવને રીઝવવા દીકરીઓને તેઓને અર્પણ કરી દેવામાં આવતી! મધ્યપ્રદેશની આદિવાસી જાતિઓમાં પણ આ પ્રથા હતી! આ પ્રથાની શરૂઆત છઠ્ઠી સદીમાં થઈ હતી, કે જ્યારે યુવાન છોકરીઓને ભગવાન સાથે પરણાવી દેવામાં આવતી. આવી સ્ત્રીઓ એકવાર દેવદાસી બન્યા બાદ કોઈ સાથે લગ્ન ના કરી શકતી. તેઓ મંદિરમાં નૃત્ય કરતી અને પૂજારીઓ અને ધર્મસ્થાનોમાં કામ કરતાં બીજા લોકો બધુ જ કામ એ ‘દેવતા’ ને અર્પણ કરતાં! છઠ્ઠી સદીથી 13મી સદી સુધી આવી સ્ત્રીઓનું સ્થાન સમાજમાં બહુ ઊંચું ગણાતું પણ ત્યારબાદ રૂઢિવાદીઓએ આ પ્રથાને એકદમ ક્રૂર પ્રથામાં ફેરવી નાખી!

  તામિલનાડુમાં મદુરાઈના વેલ્લુર ગામમાં દેવતાઓ પોતાની દેવદાસી પસંદ કરી શકે એ માટે પંદર દિવસનો તહેવાર ઉજ્વવામાં આવે છે, જેમાં પૂજારી 7 તરુણ દીકરીઓને ( 7 થી 14 વર્ષની) પસંદ કરે છે. આ દીકરીઓએ પંદર દિવસ સુધી ધર્મસ્થાનમા ‘ટોપલેસ’ રહેવાનુ હોય છે!  તેઓ પોતાની છાતી ફૂલો કે આભૂષણો થકી જ ઢાંકી શકે છે! તહેવારના છેલ્લા દિવસે ગામની સ્ત્રીઓ અને આ દીકરીઓને ટોપલેસ હાલતમાં બેડામાં પાણી લઈ દેવતા પાસે જવાનું હોય છે!

 આ દીકરીઓ જ્યારે પિરિયડસમાં થવા લાગે, ત્યારે તેઓની ‘વર્જિનિટી’ વેચવામાં આવે છે! જે સૌથી સારી કિંમત આપે તેને! તેઓના માલિક દ્વારા તેઓનો ઉપયોગ થઈ ગયા બાદ આવી સ્ત્રીઓને તેઓ તરછોડી દેતાં હોય છે, અગર તો ‘રખાત’ તરીકે રાખતા હોય છે! તરછોડાયેલી સ્ત્રીઓ કા તો ફૂલ-ટાઈમ સેક્સ-વર્કર બની જતી હોય છે કા તો ભીખ માંગીને પોતાનું જીવન ગુઝારતી હોય છે.

 

    આવી જ એક સ્ત્રી રૂપા તહેવારમાં બંગડી ખરીદવા ગઇ હતી અને દેવદાસી તરીકે સિલેક્ટ થઈ ગઈ! Yellamma નામની દેવીને તેણીને અર્પણ કરી દેવામાં આવી, એવું કહીને કે તે દેવી તારું રક્ષણ કરશે. જો કે દેવી રક્ષણ ના કરી શકી અને તેણી આજે પોતાના ગામ નજીક ‘વેશ્યા’ બનીને પોતાના કુટુંબનું ભરણ-પોષણ કરી રહી છે! પ્રથમવાર જે માણસ સાથે મે રાત વિતાવી હતી, તેણે મારી વજાઈના ફરતે બ્લેડ મારી હતી!

     ચેન્નાવા, 65 વર્ષની એક અંધ સ્ત્રી છે, જે ભીખ માંગીને પોતાની જિંદગી વિતાવી રહી છે. હું બાર વર્ષની હતી, ત્યારે મને પરાણે મારી માતાએ અને બીજા કુટુંબીજનોએ દેવીને સમર્પિત થવા કોઈ પુરુષ સાથે સુવાનું કહ્યું હતું!  મારી માતા જે પોતે દેવદાસી હતી, તેણે મને શેરીઓમાં હડધૂત થવા, માર ખાવા અને વારંવાર બીજા સાથે સુવા રખડતી મૂકી દીધી!

   પરવતમ્મા આવી જ એક દેવદાસી છે, જેને પણ આ દેવીને સમર્પિત થવા 10 વર્ષની ઉંમરે  સિલેક્ટ કરાઈ હતી. તેણી જ્યારે 14 વર્ષની થઈ અને એક દીકરીની માં બની ગઈ તો તેણીને મુંબઈ ‘રેડ-લાઇટ’ વિસ્તારમાં મોકલી દેવામાં આવી! તે નિયમિત પણે ઘરે પૈસા મોકલે છે. હમણાં જ 36 વર્ષની ઉંમરે તેણીને એઇડ્સ થયો છે. હવે તે પોતાના ગામ પાછી આવી ગઈ છે. તેના મૃત્યુ બાદ તેની દીકરીનું કોણ? પેલી દેવી આનો જવાબ આપશે ખરી?

   જુદા જુદા સર્વે મુજબ ઘણા બધા રાજ્યોમાં આજે પણ હજારોની સંખ્યામાં સ્ત્રીઓ દેવદાસી બનીને જીવી રહી છે. 45 વર્ષ બાદ આ સ્ત્રીઓ માટે જીવન જીવવું ખૂબ જ મુશ્કેલ બની રહે છે, કેમ? એ હવે મારે તમને સમજાવવું પડશે ખરા! આવી સ્ત્રીઑ આજે પોતાના બાળકોને ઉજ્જવળ ભવિષ્ય આપવા માટે મથી રહી છે. ભારતમાં આ પ્રથાને રોકવા ઘણા કાયદાઓ ઘડાયા છે, છતાં આ પ્રથા નાબૂદ કરી શકાઈ નથી!

બોડી શેમિંગ, દરેક ભસતા કૂતરાને જવાબ આપવા રોકાશો નહી.....

 

બોડી શેમિંગ, દરેક ભસતા કૂતરાને જવાબ આપવા રોકાશો નહી.....

 

 

અનંત અંબાણીની સગાઈ હમણાં રાધિકા મર્ચન્ટ સાથે થઈ અને બંનેની સગાઈના વિડીયો, ફોટા વગેરે વગેર સોસિયલ મીડિયા પર વાઇરલ થયા. જેમાં અનંત અંબાણીના વધી ગયેલા શરીર વિશે લોકોએ બહુ કોમેંટ્સ કરી. એડિટિંગ કરીને અનંતઅંબાણીની રીલ્સ જુદા જુદા સોસિયલ મીડિયા પર વાઇરલ કરી. પૈસો બધુ જ કરાવી શકે છે, એવી નીચલી કક્ષાની કોમેંટ્સ પણ લોકોએ કરી!

તે જ રીતે પ્રિયંકા ચોપરા, વિદ્યા બાલન, ઇલિયાના ડીક્રુઝ, હુમાકુરેશી, નેહાધુપીયા,સોનાક્ષીસિંહા વગેરે હીરોઈનોને પણ પોતાના બોડી માટે લોકો વારંવાર ટ્વિટર કે બીજી કોઈ સોસિયલ સાઇટ પર ટ્રોલ કરતાં રહે છે. સોસિયલ મીડિયાના ગાંડપણે લોકોમાં કોઈના બોડી વિષે ખરાબ કોમેંટ્સ કરવાનો આ નવો ટ્રેન્ડ ઊભો કરી દીધો છે. જેના લીધે વધુ ને વધુ લોકો આજે ‘બોડી-શેમિંગ’ નો શિકાર બની રહ્યા છે.

બોડી-શેમિંગ એટલે કોઈ બીજાના અભિપ્રાય કે સરખામણીના આધારે પોતાના શરીર બાબતે શરમ અનુભવવી. કોઈ વ્યક્તિની તેની જ  હાજરીમાં તેના દેખાવ વિષે ટીકા કરવી. અને બીજા લોકોના દેખાવની તેઓ વિષે પૂરેપુરી જાણકારી મેળવ્યા વિના ટીકાઓ કરવી. ઘણીવાર લોકો આપણી સફળતાને પચાવી નથી શકતા એટલે પણ બોડી-શેમિંગ કરતાં રહે છે.

કાળા-ગોરા લોકો વચ્ચે ઘણા દેશોમાં ભેદ કરવામાં આવતો હતો, એ પણ એક પ્રકારનું બોડી શેમિંગ જ હતું. જે આજે પણ અમુક દેશોમાં થઈ રહ્યું છે. કોઈ વ્યક્તિને તેના શારીરિક દેખાવને આધારે આવી રીતે નીચુ ફીલ કરાવવું એ આપણામાં રહેલી ખામીઓ દર્શાવે છે. અમુક લોકોની શારીરિક રચનામાં તેઓના હોર્મોન્સ અગત્યનો ભાગ ભજવતા હોય છે. અને હોર્મોન્સને લીધે થતાં ફેરફારો કુદરતી હોય છે. તેમાં વ્યક્તિની પોતાની કોઈ ખામી નથી હોતી.

આપણે સૌ કોઈને કોઈ અસલામતીની ભાવનાથી પીડાતા જ હોઈએ છીએ. કોઈને વજનની, કોઈને પોતાના દેખાવની, કોઈને પોતાની નોકરીની, કોઈને આર્થિક-સામાજિક સ્ટેટસની, તો કોઈને સમાજના માપદંડોએ ખરા ઉતરવાની અસલામતીથી પીડાતા હોઈએ છીએ. આ અસલામતી સાથે આપણી લાગણીઓ પણ જોડાયેલી હોય છે, અને આ પરિસ્થિતી ખરાબ ત્યારે થાય છે, જ્યારે લોકો આ લાગણીઓનો લાભ ઉઠાવતા હોય છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ બીજી વ્યક્તિની ખામીઓને બધાની હાજરીમાં હાઇલાઇટ કરે છે, તો એ બાબત કોઈપણ વ્યક્તિ માટે ડરામણી બની જતી હોય છે.

    લોકોના વજન, શરીર પરના વાળ, ખોરાક,  કપડાં, ઉંમર, આકર્ષકતા, મેકઅપ વગેરે બાબતોને ધ્યાનમાં લઈને તેઓનું બોડી-શેમિંગ થતું હોય છે. હમણાં એક ફિલ્મના શૂટિંગ દરમિયાન પ્રિયંકા ચોપડાને આવી હલકી કોમેંટ્સનો ભોગ બનવું પડ્યું. કોઈ વ્યક્તિએ તેણીને એવી બાબતો કહી કે તે પોતાના પતિ પાસે રડવા લાગી. જો આવી મજબૂત સ્ત્રીની આ હાલત થતી હોય, તો બીજા લોકોનું શું થતું હશે?

 બોડી-શેમિંગ ને લીધે લોકો માનસિક રીતે તૂટી જતાં હોય છે. ઘણીવાર તો તેઓને અરીસા સામે ઊભા રહેવું પણ નથી ગમતું હોતું. લોકો ખુદને નફરત કરવા લાગતાં હોય છે. અને આ બાબત ક્યારેક યંગ-જનરેશન તો આપઘાત સુધી લઈ જતી હોય છે. કિશોરાવસ્થામાં થતું બોડી શેમિંગ લોકોમાં ચિંતા, હતાશા, સ્ટ્રેસ, પોતાની જાત પ્રત્યે અસંતોષ, વગેરે માનસિક બીમારીઓ જન્માવે છે.

બોડી-શેમિંગ થાય એનાથી જરાપણ ના શરમાવું. હકીકત તો એ છે કે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ બીજી વ્યક્તિને આવી રીતે નીચી દેખાડવાનો પ્રયાસ કરે છે, તો એ પોતે જ નિચે ઉતરી જતી હોય છે. આપણાં ખુદના શરીર વિષે બને તેટલા હકારાત્મક રહીએ. કોઈ બીજી વ્યક્તિઓને પણ રોકીએ કે કોઈ વીશે આવી ગલત વાતો ના કરે. કોઈના કહેવા મુજબ ખુદને ક્યારેય ના બદલવાની કોશિશ કરવી. આપણે જાડા છીએ, પાતળા છીએ, કાળા છીએ, ઊંચા છીએ, જેવા છીએ ખુદને સ્વીકારીએ. જેઓ ખુદને સ્વીકારી શકે છે, તેઓ જ ગમે તેવા બોડી-શેમિંગનો સામનો કરી શકે છે. કોઈના ટ્રોલ કરવાથી આપણને કશો ફેર ના પડવો જોઈએ.

 “Be proud of who you are and not ashamed of how someone else sees you.”

 

 

સ્ત્રીનો સંઘર્ષ, સ્ત્રીનું અસ્તિત્વ, સ્ત્રીનું શરીર.......

 

સ્ત્રીનો સંઘર્ષ, સ્ત્રીનું અસ્તિત્વ, સ્ત્રીનું શરીર.......

 

   હમણાં જાન્યુઆરી માહિનામાં ભારતની બે ટોપ મોસ્ટ વીમેન બોકસર વિનેશ ફોગાટ અને સાક્ષી મલિકે રેસલિંગ ફેડેરેશનના અધ્યક્ષ બ્રિજ ભુષણ પર જાતિય શોષણનો આરોપ મૂક્યો. જંતર મંતર પર જઇ ન્યાય માટે માંગણીઓ પણ કરી. તે પહેલા હરિયાણાના પ્રધાન સંદીપ સિંઘ પર એક લેડી કોચે જાતિય શોષણનો આરોપ મૂકેલો. ભારતમાં સ્ત્રી ખેલાડીઓ માટે ઓલમ્પિક કે કોમનવેલ્થ ગેમ્સ કે બીજી કોઈ આંતરાષ્ટ્રિય સ્પર્ધાઓમાં પહોંચવા માટે જાતિય શોષણનો ભોગ બનવું પડે છે! ત્યાં સુધી પહોંચવાની ખુદની ક્ષમતા હોવા છતાં!

એક ‘સ્ત્રી’ માટે સફળતાના શિખરે પહોંચવું અને ટકી રહેવું ‘પુરુષ’ કરતાં વધુ અઘરું હોય છે? આનો જવાબ હું આપ સૌ પર છોડું છુ. જો કે એક સ્ત્રી તરીકે મને આનો જવાબ ખબર છે. પણ બાકીની સ્ત્રીઓ આ બાબતે શું વિચારે છે? એ જાણવું પણ જરૂરી છે. આ પ્રશ્ન મને એટલા માટે થયો કે થોડા દિવસ પહેલા અમુક બહેનોની ચર્ચા મે સાંભળેલી કે જે સ્ત્રીઓ કોઈપણ ક્ષેત્રે આજે સફળતાના શિખરે છે, તેઓએ જિંદગીમાં એક્સ્ટ્રા સંઘર્ષ કર્યો હશે. એટલું જ નહી એ પણ સાંભળ્યુ કે એમાથી ઘણી સ્ત્રીઓએ આ સ્થાને પહોંચવા ‘પોતાના શરીર’ સાથે પણ કોમ્પ્રોમાઈઝ કર્યું હશે.

  2013માં સુપ્રીમ કોર્ટે સ્ત્રીઓ પર કામના સ્થળે થતાં જાતિય શોષણને રોકવા poshનો કાયદો કરેલો. અને તે સમયે જજે આ શબ્દો કહેલાં. “Gender equality includes protection from sexual harassment and right to work with dignity, which is a universally recognised basic human right”

 દરેક ક્ષેત્રોમાં સ્ત્રીઓ સાથે આવી હરકતો થતી હોય છે. સ્ત્રીઓ જેની સાથે કામ કરે છે, અને જેઓની અંડરમાં કામ કરે છે, તેવા મોટા ભાગના પુરુષો સ્ત્રીઓ સાથે છૂટછાટ લેવાની કોશિશો કરતાં હોય છે. અને જો સ્ત્રીઓ આવી છૂટછાટનો સ્વીકાર ના કરે તો કા તો તે આગળ નથી વધી શકતી અને કા તો એના ‘ચારિત્ર્ય’ પર કાદવ ઉછાળવાની હરીફાઈ ચાલુ થઈ જતી હોય છે.

  મોટા મોટા નેતાઓ, પદાધિકારીઓ પર લાગેલા આરોપોનો ચુકાદો આવતા વર્ષો લાગી જતાં હોય છે. આમાથી મોટા ભાગના તો પદ અને પૈસાના જોરે છૂટી જતાં હોય છે. વળી કેટલાક મહાનુભાવો સ્ત્રીઓના કપડા બાબતે ચિંતિત થઈ જતાં હોય છે. અને એટલે જ દુપટ્ટો એ ભારતીય સ્ત્રીઓનો સૌથી મોટો અવરોધ બની ગયો છે. ખુદ સ્ત્રી પોતે પણ દુપટ્ટા વિના ખુદને સુરક્ષિત નથી સમજતી!

  ઇ.સ. 2006માં સૌપ્રથમવાર ‘mee too’ એવા શબ્દો જાતિય શોષણ સામે લડનાર સ્ત્રી કાર્યકર્તા ‘તરાના બુર્કે’ સોસિયલ મીડિયા પર વહેતા કર્યા હતા.અને ત્યારબાદ ઇ.સ. 2017માં અમેરિકન એક્ટ્રેસ અલીસા મિલાનોએ ટ્વિટર પર આ શબ્દોને ‘#mee too’ મૂવમેંટ રૂપે વહેતા કર્યા અને લખ્યું કે ‘જે કોઈ સ્ત્રી જાતિ શોષણનો ભોગ બની હોય તે પોતાના સ્ટેટસમાં ‘mee too’ લખે. અને થોડા જ સમયમાં લાખો સ્ત્રીઓએ આ મૂવમેંટને પોતાના અસ્તિત્વ સાથે જોડી દીધી. આમાં ઘણી સ્ત્રીઓ એવી પણ હતી જે સફળતાના શિખરે હતી! ભારતમાં પણ 2018માં તનુશ્રી દત્તા એ નાના પાટેકર પર જાતિય શોષણનો આરોપ મૂકી આ આંદોલનની શરૂઆત કરી. પછી તો ફિલ્મ-ઈન્ડસ્ટ્રીમાં કેટલીયે સ્ત્રીઓએ પોતાના પર થયેલા જાતિયશોષણને #mee too’ થકી વાઇરલ કર્યું.

  હજી આજે પણ આ પરિસ્થિતિમાં બહુ જાજો ફેરફાર નથી થયો. સફળ થવા માટે કે આગળ વધતાં રહેવા માટે સ્ત્રીઓએ પોતાના શરીરને દાવ પર મૂકવું પડે છે. કાયદાઓ સ્ત્રીઓ તરફી છે, પણ મોટાભાગની સ્ત્રીઓ હજી આ બાબતે અવાજ ઉઠાવવા તૈયાર નથી. પોતાની આસપાસના લોકોની બીકે તે હજી આ દિશામાં આગળ વધતાં ડરી રહી છે. હવે જ્યારે સ્ત્રીઓ મોટા પાયે દરેક ક્ષેત્રોમાં એન્ટર થઈ રહી છે, તો જાતિય શોષણનો સામનો કરવાની હિંમત પણ વધવી જોઈએ. એક સ્ત્રી તરીકે આજે આપણે ઉઠાવેલું એક કદમ આવનારી દીકરીઑ માટે સુરક્ષિત સમાજ લઈને આવશે.