ચુંટણીમાં મત આપવા જઈએ ત્યારે.........સાથે શું લઈ જવું?

 

ચુંટણીમાં મત આપવા જઈએ ત્યારે.........સાથે શું લઈ જવું?

 

  ઉત્તર કોરિયાના સરમુખત્યાર કીમ જોંગ પોતાના દેશની પ્રજા પર પૂરેપુરું ‘નિયંત્રણ’ ધરાવે છે. આ દેશમાં બહુ વિચિત્ર બાબતો માટે લોકોને સજા આપવામાં આવે છે. જો કોઈ વિદેશી ફિલ્મો જુએ કે વિદેશોમાં કોલ કરે તો તેઓને જેલની સજા આપવામાં આવે છે, એટલું જ નહી કોઈપણ ગુના માટે ત્યાં આખા કુટુંબને સજા કરવામાં આવે છે. અરે લોકો પોતાને ગમતી ‘હેર-સ્ટાઈલ’ પણ રાખી શકતા નથી! પોતાના જ દેશમાં રહેવા ત્યાનાં લોકોએ વારંવાર પરમીશન લેવી પડે છે!

ચીનમાં ત્યાના ccp લીડર અને જીન પિંગે દેશના લોકો પર અને લોકોની સ્વતંત્રતા પર અનેક નિયંત્રણો લાદેલા છે. હમણાં જ ત્યાની એક મહિલાનો વિડીયો વાઇરલ થયો હતો, જેમાં તે પોતાની જાતને પ્લાષ્ટિક વડે ઢાંકીને છાનામાના ‘કેળું’ ખાઈ રહી છે! કારણકે ત્યાની સરકારે ‘ઝીરો કોવિડ પોલિસી’ અંતર્ગત લોકો માટે મુસાફરી સમયે કશું ખાવા પર પ્રતિબંધ મૂકેલો છે! ત્યાની સરકારે લોકોની જિંદગીના દરેક પાસા પર નિયંત્રણો મૂકેલા છે! ત્યાં લોકો જાહેરમાં સરકારની કોઈપણ ના ગમતી નીતિઓ વિષે પણ કશું બોલી શકતા નથી. ત્યાં મીડિયા પર પણ પ્રતિબંધ છે! જીન પિંગે પોતે જીવે ત્યાં સુધી ખુદને ચીનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ તરીકે જાહેર કરી દીધેલ છે!

     અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાનીઓ સ્ત્રીઓ પર અને ત્યાની પ્રજા પર કેવા કેવા અત્યાચારો કરી રહ્યા છે કે કર્યા હતા? એ આપણે સૌ વારંવાર જુદા જુદા મીડિયાઝ દ્વારા જોઈએ, વાંચીએ કે સાંભળીએ જ છીએ. પ્રેમ કરવાની પણ ત્યાં સજા આપવામાં આવે છે! સ્ત્રીઓના ભણવા પર, મેક-અપ કરવા પર, ઘરની બહાર નિકળવા પર, અરે હસવા પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવે છે! આ દેશોમાં લોકોને ચૂંટણીઓ થકી પોતાની સરકાર નકકી કરવાનો અધિકાર નથી! પણ આપણને આ હક મળેલો છે.

   આ બધુ તમને એટલા માટે જણાવી રહી છુ કે હમણાં જ આપણાં ચૂંટણી પંચે  કેટલાક રાજ્યોમાં ચૂંટણીની તારીખોની જાહેરાત કરી છે. આપણાં ગુજરાતનો પણ આમાં સમાવેશ થાય છે. લોકશાહી દેશની જનતા માટે ‘ચૂંટણી’ એક એવું પર્વ છે, જેના થકી તેઓ દેશ અને પોતાના માટે વિકાસનો રોડમેપ તૈયાર કરી શકે છે. કહો ને કે ચૂંટણી થકી જ લોકો પોતાના માટે સાચું કે ખોટું શું છે? તે જાતે નકકી કરી શકે છે. ચૂંટણી જ લોકોને પોતાનું ભાવી નક્કી કરવાની છૂટ આપે છે. પણ આપણે આપણાં મતનો એક મજબૂત હથિયાર તરીકે ઉપયોગ કરીએ છીએ ખરા? આ સવાલનો જવાબ આપણે સૌએ જાતે જ શોધવાનો છે.

  ભારત એક લોકશાહી દેશ છે, જેમાં લોકોએ ચૂંટેલા પ્રતિનિધિઓ દેશનો વહીવટ ચલાવે છે, લોકો માટે કામ કરે છે. ચૂંટણીની પ્રક્રિયા દ્વારા આપણને સૌને એક એવી સરકાર ચૂંટવાની છૂટ મળે છે, જે આપણાં હિત માટે અને દેશના અસ્તિત્વને ટકાવી રાખવા માટે કામ કરતી હોય. એક એવી સરકાર જે લોકોના કદમ થી કદમ મિલાવીને કામ કરતી હોય. જેના માટે લોકોનું આરોગ્ય, શિક્ષણ, જીવનધોરણ, તેઓની પ્રાથમિક જરૂરિયાતો સૌથી અગત્યની હોય. એવી સરકાર જેના માટે દેશનો વિકાસ જ સૌથી મોટી પ્રાથમિકતા હોય. સ્થાનિક સ્વરાજથી માંડીને રાજય સરકાર અને કેન્દ્ર સરકાર સુધી.... દરેકની ચુંટણીમાં આ બાબતો મહત્વની હોય છે. જીવંત રહેવા માટે જેમ લાગણીઓ જરૂરી છે, તેમ જ દેશને ધબકતો રાખવા આ દરેક ચૂંટણીઓમાં આપણો મત જરૂરી છે. અને છે જ.

   પણ મત આપવા જતી વખતે કેટલાક સવાલો ખુદને કરી લઈએ.

હું જેને મત આપવા જઇ રહ્યો કે રહી છુ એ વ્યક્તિ મારા મતનું મૂલ્ય સમજે છે ખરો?

હું ધર્મ કે જ્ઞાતીના આધારે મતદાન કરવા જઇ રહ્યો છુ કે રહી છું?

હું કોઈપણ પ્રકારની લાલચમાં આવીને મારા અગત્યના પાંચ વર્ષો ગુમાવી રહી/રહ્યો છુ?

હું પૈસા કે શરાબ માટે કોઈને મત આપી રહી/રહ્યો છુ?

હું કોઈ વ્યક્તિ કે સંગઠનના દબાણમાં આવીને મત આપી રહી/રહ્યો છું? 

હું માત્ર કોઈની વોટબેંકનો હિસ્સો જ તો નથી બની રહી/રહ્યો ને? વગેરે વગેરે ...

      આપણી લોકશાહી હવે શિક્ષિત બની રહી છે, ત્યારે આપણે સૌ માત્રને માત્ર જ્ઞાતીવાદને આધારે જ કે પછી ધર્મના આધારે જ મતદાન ના કરીએ એ ખાસ જરૂરી છે. આપણાં દેશમાં મોટા ભાગની ચૂંટણીઓનો આધાર આ બંને બાબતો જ હોય છે. ચૂંટણીઓને આ જ્ઞાતિવાદ અને ધર્મના વાડામાં સંકુચિત કરી દઇશું તો તેના વિપરીત પરિણામો આપણે અત્યાર સુધી તો ભોગવતા આવ્યા છીએ, હજી પણ ભોગવતા રહીશું.

 જો આપણે તટસ્થ સરકાર ઇચ્છતા હોઈએ તો આપણે પણ તટસ્થ બની મત આપવો પડશે. કોઈપણ પ્રકારની લાલચને ધ્યાનમાં લીધા વિના મતદાન કરવું પડશે. જે દેશોના લોકોને ચુંટણીમાં મત આપવાનો અધિકાર નથી મળ્યો, એવા દેશોમાં જનતાની હાલત કેવી છે? એ આપણે ઉપરના ઉદાહરણો દ્વારા જોયું. આપણને આપણાં બંધારણે આ હક આપ્યો છે, તો તેનો ઉપયોગ દેશના વિકાસ માટે કરીએ નહી કે પોતાના અંગત સ્વાર્થની સફળતા માટે. કોઈ નેતા આપણી જ્ઞાતીનો હોય એટલે મત તેને જ આપીએ એ સંકુચિતતામાથી આપણે આપણાં દેશની ચૂંટણીઓને બહાર લઈ આવવાનો સમય આવી ગયો છે.

  જે હક દુનિયાની વિકસિત જનતાને નથી મળી રહ્યો એ આપણને મળી રહ્યો છે, તો તેનો આપણાં ખુદના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે ઉપયોગ કરીએ અને લોકશાહીને જીતાડીએ. મત આપવા જઈએ ત્યારે જરૂરી ડોક્યુમેન્ટની સાથે આ વિચારને પણ સાથે લઈને જઈએ.

  

 

ગૃહિણી’................કુટુંબ...ઘર.............વર્કિંગવૂમન,આ રસ્તો વધુ સરળ છે......

 ગૃહિણી’................કુટુંબ...ઘર.............વર્કિંગવૂમન,આ રસ્તો વધુ સરળ છે......

 

 

  “ મે દસ વર્ષો સુધી મારા સંતાનના ઉછેર માટે બીજું કશું જ ના કર્યું.” હમણાં કાજલબેનના એક ઇન્ટરવ્યુમાં આ વાક્ય સાંભળ્યુ. વારંવાર આપણે સાંભળતા હોઈએ છીએ કે આ હીરોઈને પોતાના સંતાનોને ઉછેરવા આટલા વર્ષો સુધી ફિલ્મો કરવાનું છોડી દીધું, આમાથી ઘણી હીરોઈનો તો પોતાની ફિલ્મ કારકિર્દીની ટોચ પર હતી, ત્યારે તેઓએ આ નિર્યણ લીધેલો હતો! પેપ્સિકોની સી.ઈ.ઓ. ઇન્દ્રા નૂયીએ 2019માં પોતાના સંતાનો માટે એ પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું.

 આજની સ્ત્રીઓ ‘વર્કિંગ વીમેન’ v/s ‘હાઉસ વાઈફ’ આ બંને લાગણીઓ વચ્ચે પોતાના અસ્તિત્વને શોધી રહી છે. તે ઘર અને ઓફિસ વચ્ચે એવી રીતે દોડી રહી છે, જેવી રીતે કોઈ દોડવીર રેસમાં દોડી રહ્યો હોય. સંપૂર્ણ રીતે ઘરની થઈને રહેતી સ્ત્રીઓને આજકાલ વર્કિંગ વીમેન શબ્દ ખૂંચી રહ્યો છે. જે સ્ત્રીઓ ઘરની પૂરેપુરી વ્યવસ્થા કરી રહી છે, તેઓને એવું લાગી રહ્યું છે કે તેઓ કશું જ નથી કરી રહી! અને આ નકારાત્મક લાગણી સ્ત્રીઓને ઘરથી દૂર લઈ જઇ રહી છે.

   કારકિર્દી માટે જાગૃત થવું એ સારી બાબત છે, અને આજની જરૂરિયાત પણ છે, પણ તેના માટે વગર વિચાર્યે ખોટા નિર્યણો લઈ લેવા કે કુટુંબની જરૂરિયાતોને ના સમજવી એ સાચો કે સારો રસ્તો તો નથી જ.  સ્ત્રી વગરના મકાનમાં જીવંતતા હોતી નથી. એક સ્ત્રી ઘરને શું આપી શકે? આ પ્રશ્નનો જવાબ આપણાં દરેક શાશ્ત્રોંએ શ્રેસ્ઠ રીતે આપ્યો છે. અને આપણે સૌ પણ  જાણીએ જ છીએ કે સ્ત્રી એ ઘરનો શ્વાસ પ્રાણ હોય છે. સ્ત્રીઓના કામને મહત્વ ના મળ્યું એટલે જ આ ‘સ્ત્રી-પુરુષ સમાનતા’ નું આંદોલન ઊભું થયું છે. સ્ત્રીઓને ઘરકામ કરીને જે દરજ્જો મળવો જોઈએ, એ દરજ્જો આપવામાં આપણો સમાજ પાછળ રહી ગયો છે. અને એટલે જ સ્ત્રીઓ આજે કારકિર્દી પાછળ દોડી રહી છે. માટે સમાજે પણ તેઓને અને તેઓના દરજ્જાને સમજવાની જરૂર છે. તેઓને પણ પોતાની કારકિર્દી ઘડવાનો મોકો મળી રહેશે એવું ફીલ કરાવવાની જરૂર છે.

   સ્ત્રીઓના કામને ક્રેડિટ નથી મળતું એવું મોટા ભાગની સ્ત્રીઓને લાગતું હોય છે અને ઘણા ઘરોમાં આપણે જોતાં પણ હોઈએ છીએ કે લોકો બોલતા હોય છે કે સ્ત્રીઓને ઘરમાં કામ જ શું હોય છે? પુરૂષોએ કમાયેલા પૈસાનું વ્યવસ્થિત જગ્યાએ રોકાણ અને વપરાશ કરવાનું સૌથી અગત્યનું કામ સ્ત્રીઓ દ્વ્રારા થતું હોય છે. સ્ત્રી ઘરની માઇક્રો-પ્લાનર હોય છે. ઘરના ખૂણે ખૂણાને પ્રકાશિત કરવાનું કામ સ્ત્રીઓ જ કરી શકે છે. સ્ત્રી ઘરને પોતાનું સઘળું આપી દેતી હોય છે.

  આપણે જુદા જુદા ક્ષેત્રોમાં સફળ થનાર સ્ત્રીઓની ચર્ચાઓ અને મુલાકાતો કરતાં હોઈએ છીએ, પણ પોતાના સંતાનો અને ઘર માટે કારકિર્દી છોડી દેનાર કે પોતાના સપનાઓને અધૂરા છોડી દેનાર સ્ત્રીઓની કોઈ જ ચર્ચા થતી હોતી નથી. સ્ત્રીઓ એ સપોર્ટ છે, જેના આધારે પુરુષોને ગમે તેવી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવાનો આધાર મળી રહે છે. જે થશે જોઈ લઈશું એવું જ્યારે કોઈ સ્ત્રી મૂંઝાયેલા પુરુષને કહે છે, પુરુષનું અડધું દર્દ ત્યાં જ ખતમ થઇ જતું હોય છે. ઇન્ફોસિસના માલિક નારાયણ મુર્તિને નોકરી છોડીને નવો ધંધો શરૂ કરવા માટેનું મૂડીરોકાણ તેઓની પત્ની સુધામુર્તિએ જ પૂરું પાડ્યું હતું. સ્ત્રી જ આખા ઘરની સૌથી મજબૂત ‘સપોર્ટ સિસ્ટમ’ હોય છે.

  કોઈ ક્ષેત્રમાં સફળ સ્ત્રીઓને જોઈને છોકરીઓ પ્રેરણા લે એ સારું છે, પણ સાથે સાથે એ પણ જાણી લેવું જરૂરી છે કે એ સફળતા માટે તેઓએ સૌથી પહેલા પોતાના ઘર અને કામના ક્ષેત્ર વચ્ચે સંતુલન સાધતાં શીખી લીધું હોય છે. સ્ત્રીઓ એ સમજી લેવાની જરૂર છે, કે કોઈપણ ક્ષેત્રમાં આગળ વધવા ‘કુટુંબ’ નો સાથ-સહકાર પણ જરૂરી છે અને તે મેળવા પોતે પણ સપોર્ટિવ થવું પડે છે. નવા ઘરને થોડો સમય આપવો પડે છે.

  લગ્ન, બાળકો, વડીલો, એ બધુ પણ સ્ત્રીના વિકાસ માટે જરૂરી છે. જે સ્ત્રીઓ ફિગર જાળવી રાખવા ફીડિંગ નથી કરાવતી, તેઓનું વ્યક્તિવ પણ તેઓના ફિગરની જેમ ‘જીરો’ થઈ જતું હોય છે. ‘ડે-કેર’નો દરવાજો સીધો જ ‘ઓલ્ડ-એજ’ હોમમાં જઈને ખૂલે છે. બાળકોના ઉછેર માટે સ્ત્રી-પુરુષ બંનેનો સાથ જરૂરી છે જ, પણ જે બાબતોમાં ઈશ્વરે સ્ત્રીઓને બાળ-ઉછેરની ‘મોનોપોલી’ આપી છે, એ બાબતમાં શા માટે સંવાદ ને બદલે  વિવાદ કરવો?

સ્ત્રીઓ આજે ઘરની ચાર દિવાલોમાં સમેટાઈને નથી રહેવા માંગતી અને એ સારું છે, પણ સાથે સાથે જે રીતે સ્ત્રીઓ કારકિર્દી માટે પોતાના વ્યક્તિત્વને હોડમાં મૂકી રહી છે, એ હોડને સાઇડમાં રાખીને, થોભીને વિચારવાની જરૂર છે કે ક્યાંક આપણે આપણાં અસ્તિત્વની શોધમાં ભૂલા તો નથી પડી ગયા ને? ગૃહિણી થઈને સમાજને સારા વ્યક્તિઓની ભેટ આપવી, સંતાનોને સારા સંસ્કારોની ભેટ આપવી, ઘરના લોકોની જરૂરિયાતોનું ધ્યાન રાખવું, વડીલોના આરોગ્યનું ધ્યાન રાખવું કે પછી ઘરને શુશોભિત કરવું, ઘરને સતત પોતાની હાજરી કે ગેરહાજરીનો અનુભવ કરાવતા રહેવું, એ પણ સ્ત્રીઓના અસ્તિત્વ અને વ્યક્તિવનો એક અભિન્ન હિસ્સો છે જ.

  સ્ત્રીઓ પોતાનું અસ્તિત્વ અમુક ઉંમર બાદ પણ શોધી શકે છે. એના માટે ઘર અને કુટુંબને કારકિર્દી સાથે હોડમાં મૂકવાની જરૂર છે? આ પ્રશ્નનો જવાબ સ્ત્રીઓએ જલ્દીથી મેળવી લેવાની જરૂર છે.

કુટુંબ...........જરૂરિયાતો ---------પુરુષ--------------ભ્રષ્ટાચાર!!!

 

કુટુંબ...........જરૂરિયાતો ---------પુરુષ--------------ભ્રષ્ટાચાર!!!

 અર્થશાસ્ત્રની રોબિન્સને આપેલી વ્યખ્યાને આજના સંદર્ભમાં લખવી હોય તોં આ મુજબ લખી શકાય, “ કુટુંબની જરૂરિયાતો અનંત છે, અને તેને સંતોષવા મથનાર પુરુષ પાસે આવકના સ્ત્રોતો મર્યાદિત છે, ને વળી એમાં પણ ગળાકાપ હરીફાઈ છે.’ જેમ એક સ્ત્રી માતા, બહેન, દીકરી, પત્ની વગેરે વગેરે હોય છે, તેમ જ એક પુરુષ પણ દીકરો, ભાઈ, પિતા, પતિ વગેરે વગેરે હોય છે. પણ આજકાલ ફેમિનિઝમના વાયરામાં આવી અભિવ્યક્તિઓ બિચારી પોતાનો દમ તોડી રહી છે. સ્ત્રી-શશક્તિકરણની જરૂર છે, જ પણ શું પુરુષોના બોજને પણ થોડો હળવો કરવાની જરૂર નથી? આજનો પુરુષ જવાબદારીઓ નહી પણ જરૂરિયાતોના ભાર નીચે દટાઈને ગલત રસ્તે વળી રહ્યો છે.

  વર્ષો પહેલા ‘વાલિયા’ લૂંટારાએ તેને પૂંછવામાં આવેલા પ્રશ્નના જવાબમાં એમ કહ્યું હતું કે હું અત્યારે જે કઈ લૂંટફાંટનું કામ કરી રહ્યો છૂ, તે મારા કુટુંબના ભરણ-પોષણ માટે છે. આજે પણ કોઈ પુરુષને આ પ્રશ્ન પૂંછવામાં આવે તો જવાબ થોડો અલગ હશે, કે હું આ  ‘ભ્રષ્ટાચાર’ મારા કુટુંબની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા કરી રહ્યો છુ. કુટુંબો નાના થઈ ગયા છે, પણ મોજશોખો મોટા મોટા થઈ ગયા છે. કોઈને કોઈ જરૂરિયાતો વિના ચલાવી જ નથી લેવું! કોઈપણ સમાજમાં જ્યારે ‘પ્રાથમિક’ જરૂરિયાતોની વસ્તુઓ કરતાં મોજશોખોને વધુ મહત્વ આપવામાં આવે છે, એ સમાજના પુરુષોને ‘લૂંટફાંટ’ કરવી જ પડે છે. જેને આપણે અત્યારે ‘ભ્રષ્ટાચાર’ કહીએ છીએ.

   રોટી,કપડાં અને મકાન પછીની બે સૌથી જરૂરી બાબતો શિક્ષણ અને આરોગ્ય પાછળ આજનો પુરુષ સતત ખર્ચાતો રહે છે. લોકો રોગ કરતાં પણ વધુ રોગોની સારવારથી ડરી રહ્યા છે. કોરોના સમયે ઘણા એવા લોકો હતા, જેમણે દવાખાનાના બિલ્સ ભરવાની જગ્યાએ મૃત્યુને વધૂ વહાલું કર્યું હતું! તો શિક્ષણ પણ તેની હરીફાઈમાં પાછળ રહે તેમ નથી. પોતાના બાળકોને સારામાં સારી જગ્યાએ ભણાવવા પાછળ આજનો પિતા સૌથી વધુ ખર્ચાઈ રહ્યો છે. ભવ્ય કેમ્પસોમાં અપાઈ રહેલું શિક્ષણ આજે મોટા ભાગના પિતાશ્રીઓની કમર તોડી રહ્યું છે. ટોલ્સટોયની વાર્તામાં જેમ એક માણસને કેટલી જમીન જોઈએ? એ પ્રશ્નનો ઉકેલ વાર્તાનાયક પાસે ના હતો, તેમજ આપણાં ‘કુટુંબનાયક’ પાસે આજે એ જ પ્રશ્ન નવા સ્વરૂપે આવીને ઊભો રહી ગયો છે અને એ છે ‘ કુટુંબની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા કેટલું કમાતા રહેવું?

  હવે જે સ્ત્રીઓ ‘કમ્ફર્ટ ઝોન’ માં રહેવાનુ પસંદ કરે છે, તેના મોજશોખની જરૂરિયાતોનું લિસ્ટ અનંત હોય છે, કોઈ મોટી પાર્ટી કે પ્રસંગમાં ભેગી થયેલી સ્ત્રીઓના શોખો પાછળ થતાં ખર્ચાઓની વિગતો સાંભળીએ તોં ખબર પડશે કે સમાજને ‘ભ્રષ્ટાચાર’ તરફ લઈ જનારી સન્નારીઓ આ જ છે. ડ્રેસિંગ, ઘરેણાં, ફેશન,મેકઅપ વગેરે વગેરે પાછળ તેઓ દ્વારા થતાં ખર્ચાઓની યાદી બનાવીએ તોં સમજાશે કે પુરુષોની આવકનો એક બહુ મોટો હિસ્સો આ બધા પાછળ ખર્ચાઈ જતો હોય છે. બીજા કરતાં અલગ અને બધાથી સારા લાગવાની હોડમાં સ્ત્રીઓ પુરૂષોને બિનજરૂરી રીતે ખર્ચી નાખતી હોય છે.

    આજે લગભગ મોટા ભાગના કુટુંબો જરૂરિયાતોના બજારમાં ‘પુરૂષોને’ ભીંસી રહ્યા છે. ઘરની એક એક વ્યક્તિદીઠ અલગ અલગ ઈલેક્ટ્રોનિક ગેજેટ્સ, વાહનો, મોટા મોટા મકાનો, બિનજરૂરી ઉજવણીઓ, હાઇ-ફાઈ ઓળખાણો, મોંઘીદાટ ફેશનો, દેખાડા, વગેરે વગેરે બાબતોથી આજના કુટુંબોમા પિતાઓ એટલા બધા વ્યસ્ત થઈ ગયા છે કે તેઓની પોતાની જિંદગી જેવુ કશું રહ્યું જ નથી. સુખના સ્ત્રોતોની જગ્યાએ આપણે સૌ કમાણીના સ્ત્રોતો તરફ વળી ગયા છીએ. ને પરિણામે કુટુંબો પણ દાદા-દાદી વગરના થઈ ગયા છે. શહેરોમાં મોજશોખો વાળી જિંદગી પાછળ દોડવાની આપણી આદતોએ વડીલોને ગામડાઓમાં ‘એકલવાયું’ જીવન જીવવા મજબૂર કરી દીધા છે!

  કુટુંબની જરૂરિયાતોની યાદી જોઈશું તોં સમજાશે કે એમાં ઘણું બધુ એવું છે, જેને આપણે સ્કીપ કરી શકીએ એમ છીએ. પણ કરતાં નથી. પહેલા જરૂરિયાતો ક્રમમા ઊભી થતી, પણ હવે તોં એ એકસાથે ઊભી થવા લાગી છે. માર્કેટ અને માર્કેટિંગ આપણી જરૂરિયાતોના એકસીલેટરને બ્રેક જ નથી લાગવા દઈ રહ્યા. ને પરિણામે પુરુષ નામનો વ્યક્તિ દોડી દોડી ને હાંફી રહ્યો છે, કુટુંબને સમય આપવો કે સંપતિ?  એ જ તેને નથી સમજાઈ રહ્યું. મહિનાના અંતે એકસાથે બિલો ચૂકવતો પુરુષ દર વખતની એક નવી જરૂરિયાતથી વધુ ને વધુ ભ્રષ્ટાચાર તરફ વળી રહ્યો છે. સાંજે ઘરે પાછો ફરે ત્યારે એને કુટુંબના સભ્યોને મળવાનો આનંદ નહી, પણ રોજ એક નવી જરૂરિયાતનો ડર લાગી રહ્યો છે!

   આ ડરને દૂર કરવામાં કુટુંબના સભ્યોએ જ પુરૂષોને મદદ કરવાની છે, આપણાં માટે સાથે બેસીને હસતા હસતા આખા દિવસનો થાક ઉતારવો જરૂરી છે કે પછી મોજશોખોની જરૂરિયાતો? પિતાની હુંફ જરૂરી છે કે હીટર? તેના ચહેરા પરના હાસ્યની ઠંડક જરૂરી છે કે એ.સી.? ટૂંકમાં ઘરમાં પુરુષ ની હાજરી જરૂરી છે કે ગેરહાજરી? બસ આપણે માત્ર આવા કેટલાક પ્રશ્નોનાં જવાબો મેળવવાના પ્રયાસો કરીશું તોં પણ ઘરના પુરૂષોને ભ્રષ્ટાચારથી બચાવી શકીશું અને સાથે સાથે સમાજને પણ!    

 

  

 

 

’રેન્ક' આ શબ્દથી બાળકોનો હેપ્પીનેસ ઇન્ડેક્સ માઈનસ તરફ ઢળી રહ્યો છે!!!

‘રેન્ક’ આ શબ્દથી બાળકોનો હેપ્પીનેસ ઇન્ડેક્સ માઈનસ તરફ ઢળી રહ્યો છે!!!

   નવરાત્રિ પૂરી થઈ ગઈ. આપણે સૌ બહુ ગરબે ઘૂમ્યા. ગુજરાતીઓ માટે ગરબા એટલે અસ્તિત્વ સાથે સંકળાયેલી બાબત હોય એવું લાગે. દુનિયામાં જ્યાં જયા ગુજરાતીઓ હોય ત્યાં ગરબા હોય જ ! જો કે આપણાં દરેક નાના-મોટા પ્રસંગે ગરબાની ઝલક તો મળી જ રહે. મહિનાઓની તૈયારી પછી આજની યંગ-જનરેશન પોતાની બધી એનર્જી ગરબા-ગ્રાઉન્ડ પર ખર્ચે, એ દ્રશ્ય ખરેખર આહલાદક હોય છે. વેલકમ નવરાત્રિથી માંડીને ગૂડ-બાય નવરાત્રિ સુધી ગરબાની રમઝટ થતી રહે છે.  

  વેલ તમને થશે નવરાત્રિ પર નિબંધ લખી રહી છું કે શું? ના ના એવું નથી. પણ મારે તમને એક બાબત ફીલ કરાવવી છે કે જિંદગીમાં જે જે ક્ષેત્રોમાં આપણે વધુ પડતી સ્પર્ધા અને વ્યવસાયીકરણ દાખલ કરી દીધું છે, એ ક્ષેત્રોમાં રહેલો ઓરિજિનલ આનંદ આપણે ગુમાવી દીધો છે. એ બાબતોમાં રહેલું મૂળ સત્વ જ જાણે કે ખલાસ થઈ રહ્યું છે.

  એક નાનકડી છોકરીને તેની મમ્મી તૈયાર કરી રહી છે, છોકરી અકળાઈ રહી છે. પણ મમ્મીને હજી અમુક સાજ-શણગાર બાકી રહી ગયા છે. પરાણે જેમ-તેમ કરીને તેને તૈયાર કરીને તેને પાર્ટી-પ્લોટમાં રમવા લઈ આવે છે, બાળકી મમ્મીએ ઘરે શીખવ્યું હતું, તેમાથી થોડું ઘણું યાદ કરીને મને-કમને ગરબાના બે-ત્રણ સ્ટેપ્સ રમે છે અને અંતે તેને ‘વેલ-ડ્રેસ પ્રિન્સેસ’ નો એવોર્ડ મળી જાય છે! સ્ટેજ પરથી ઇનામો લઈ આવ્યા બાદ નીચે આવીને બાળકી મમ્મીને પુંછે છે, મમ્મી રેન્ક એટલે શું? પ્રિન્સેસ એટલે શું? શું જવાબ આપવો એ વિચારીને મમ્મી મૌન થઈ જાય છે!

   બીજા એક કિસ્સામાં એક છોકરી નંબર ના આવતા, રડી રહી છે કે મારી બહેનપણીનો રેન્ક આવ્યો અને હું કેમ રહી ગઈ? રેંકનું કેવડું મોટું દબાણ આપણે બાળકો પર મૂકી દઈએ છીએ કે તેઓ પૂરેપૂરા દટાઇ જતાં હોય છે. ઘણીવાર તો તેઓ નંબર ના આવે તો માતા-પિતાના મારની બીકે ધ્રૂજતા હોય છે. આમાં ક્યાય ‘ડર કે આગે જીત નહી’ પણ ‘ડર કે આગે ડર’ જ હોય છે.

  નવરાત્રિના પેલા થી છેલ્લા દિવસ સુધી આપણાં સૌનું ધ્યાન કોણ ‘પ્રિન્સ’ કે પ્રિન્સેસ’ બન્યું? તેના તરફ જ રહે છે. આ સમય દરમિયાન આ એક રાષ્ટ્રીય પ્રશ્ન બની રહે છે. ઓલમ્પિકમાં મળતા ગોલ્ડ-મેડલની જેટલી ચર્ચાઓ નથી થતી હોય એટલી ચર્ચા કોને ગરબામાં ‘રેન્ક’ મળ્યો તેની થતી રહે છે. ક્યાં પાર્ટી-પ્લોટમાં કોને પ્રથમ દ્વિતીય કે તૃતીય રેન્ક મળ્યો એ જ વાત! આ રેંકના ચક્કરમાં આપણે સૌ ગરબાના સાચા આનંદને ઓલરેડી ભૂલી ચૂક્યા છીએ. આ બધુ માતાજીની પ્રાર્થના સાથે સંકળાયેલું છે, એ તો જો કે ઘણા વર્ષોથી આપણને યાદ કરાવવામાં આવી રહ્યું છે.

   આ રેન્ક પ્રથાની સૌથી ઊંડી અને ઘાતક અસર બાળકો પર થતી હોય છે. રેન્ક ના આવે તો પેલી બીક માતા-પિતાની હોય છે. કે ઘરે જઈશું એટલે તેઓ મારશે! બાળકોને પરાણે પરાણે તૈયાર કરીને ઇનામોના બજારમાં ઊભા રાખી દેવામાં આવે છે. અને બાળકો જેઓને હજી ખબર પણ નથી કે રેન્ક એટલે શું? તેઓને પોતાના સ્ટેટસ માટે માતા-પિતા રેંકની લાઇનમાં ઊભા રાખી દેતાં હોય છે. મારા સંતાનોનો નંબર આવવો જ જોઈએ, તેવી ઝડતામાં માનતા માતા-પિતા પોતાના સંતાનોનું બાળપણ જ છીનવી લેતા હોય છે!

  ઘણા વગદાર માતા-પિતા આયોજક કે સ્પોન્સર બનીને આવા ઇનામો ખરીદી લેતા હોય છે. શું કરીશું આવા કપ, મેડલ કે ટ્રોફીઓ ભેગી કરીને? આવા બાળકો જ્યારે વાસ્તવિક દુનિયામાં પગ મૂકે છે, તેઓના પગ નીચેથી જમીન સરકી જતી હોય છે. તેઓ પોતાની ઓરિજિનલ પ્રતિભા તો ઓલરેડી ભૂલી જ ગયા હોય છે, આવા બાળકોનું અસ્તિત્વ કે વ્યક્તિત્વ ક્યાય ખીલી શકતું નથી, તેઓ પ્લાષ્ટિકના ફૂલો જેવા થઈ જતાં હોય છે, જેમાં કોઈ જ પ્રકારની મહેંક નથી હોતી!

  શા માટે રેન્ક પાછળ જિંદગીના સાચા આનંદને ગુમાવી દેવો? શું આપણે શોખ માટે કે મોજ માટે કશું ના કરી શકીએ? બાળકોને તેઓમાં રહેલી પ્રતિભાને આધારે આગળ વધવા દઇશું તો ભલે થોડા મોડા તો મોડા તેઓ પોતાનો વિકાસ કરી જ શકશે અને જે તે ક્ષેત્રમાં આગળ વધી જ શકશે. ઘણા માતા-પિતા તો રેન્ક સાથે ફેવિક્વીકની જેમ ચીપકેલા રહે છે. ગમે તે ભોગે, ગમે તે રીતે મારા બાળકને બીજા કરતાં આગળ નંબર મળવો જ જોઈએ, તેવી ઘેલછામાં તેઓ બાળક પાસેથી તેઓની નિર્દોષતા અને નિખાલસતા છીનવી લેતા હોય છે.

   આ બધુ શીખવીને આપણે બાળકોને એ સમજાવી રહ્યા છીએ કે જીતવા માટે કે રેન્ક મેળવવા માટે ગમે તેવા અસત્યના રસ્તા પસંદ કરવા પડે તો કરી લેવા! આ તો એક ઉદાહરણ છે, આપણે દરેક ક્ષેત્રોમાં આપણાં બાળકોને રેસના ઘોડા બનાવીને દોડાવી રહ્યા છીએ. ખબર નહી, આપણે તેઓને દોડવા કરતાં જીવવું વધુ જરૂરી છે, તે સમજાવીશુ કે નહી? જો કે આ છેલ્લી લાઇન પહેલા માતા-પિતા એ સમજવાની ખાસ જરૂર છે.