કુટુંબ...........જરૂરિયાતો ---------પુરુષ--------------ભ્રષ્ટાચાર!!!

 

કુટુંબ...........જરૂરિયાતો ---------પુરુષ--------------ભ્રષ્ટાચાર!!!

 અર્થશાસ્ત્રની રોબિન્સને આપેલી વ્યખ્યાને આજના સંદર્ભમાં લખવી હોય તોં આ મુજબ લખી શકાય, “ કુટુંબની જરૂરિયાતો અનંત છે, અને તેને સંતોષવા મથનાર પુરુષ પાસે આવકના સ્ત્રોતો મર્યાદિત છે, ને વળી એમાં પણ ગળાકાપ હરીફાઈ છે.’ જેમ એક સ્ત્રી માતા, બહેન, દીકરી, પત્ની વગેરે વગેરે હોય છે, તેમ જ એક પુરુષ પણ દીકરો, ભાઈ, પિતા, પતિ વગેરે વગેરે હોય છે. પણ આજકાલ ફેમિનિઝમના વાયરામાં આવી અભિવ્યક્તિઓ બિચારી પોતાનો દમ તોડી રહી છે. સ્ત્રી-શશક્તિકરણની જરૂર છે, જ પણ શું પુરુષોના બોજને પણ થોડો હળવો કરવાની જરૂર નથી? આજનો પુરુષ જવાબદારીઓ નહી પણ જરૂરિયાતોના ભાર નીચે દટાઈને ગલત રસ્તે વળી રહ્યો છે.

  વર્ષો પહેલા ‘વાલિયા’ લૂંટારાએ તેને પૂંછવામાં આવેલા પ્રશ્નના જવાબમાં એમ કહ્યું હતું કે હું અત્યારે જે કઈ લૂંટફાંટનું કામ કરી રહ્યો છૂ, તે મારા કુટુંબના ભરણ-પોષણ માટે છે. આજે પણ કોઈ પુરુષને આ પ્રશ્ન પૂંછવામાં આવે તો જવાબ થોડો અલગ હશે, કે હું આ  ‘ભ્રષ્ટાચાર’ મારા કુટુંબની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા કરી રહ્યો છુ. કુટુંબો નાના થઈ ગયા છે, પણ મોજશોખો મોટા મોટા થઈ ગયા છે. કોઈને કોઈ જરૂરિયાતો વિના ચલાવી જ નથી લેવું! કોઈપણ સમાજમાં જ્યારે ‘પ્રાથમિક’ જરૂરિયાતોની વસ્તુઓ કરતાં મોજશોખોને વધુ મહત્વ આપવામાં આવે છે, એ સમાજના પુરુષોને ‘લૂંટફાંટ’ કરવી જ પડે છે. જેને આપણે અત્યારે ‘ભ્રષ્ટાચાર’ કહીએ છીએ.

   રોટી,કપડાં અને મકાન પછીની બે સૌથી જરૂરી બાબતો શિક્ષણ અને આરોગ્ય પાછળ આજનો પુરુષ સતત ખર્ચાતો રહે છે. લોકો રોગ કરતાં પણ વધુ રોગોની સારવારથી ડરી રહ્યા છે. કોરોના સમયે ઘણા એવા લોકો હતા, જેમણે દવાખાનાના બિલ્સ ભરવાની જગ્યાએ મૃત્યુને વધૂ વહાલું કર્યું હતું! તો શિક્ષણ પણ તેની હરીફાઈમાં પાછળ રહે તેમ નથી. પોતાના બાળકોને સારામાં સારી જગ્યાએ ભણાવવા પાછળ આજનો પિતા સૌથી વધુ ખર્ચાઈ રહ્યો છે. ભવ્ય કેમ્પસોમાં અપાઈ રહેલું શિક્ષણ આજે મોટા ભાગના પિતાશ્રીઓની કમર તોડી રહ્યું છે. ટોલ્સટોયની વાર્તામાં જેમ એક માણસને કેટલી જમીન જોઈએ? એ પ્રશ્નનો ઉકેલ વાર્તાનાયક પાસે ના હતો, તેમજ આપણાં ‘કુટુંબનાયક’ પાસે આજે એ જ પ્રશ્ન નવા સ્વરૂપે આવીને ઊભો રહી ગયો છે અને એ છે ‘ કુટુંબની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા કેટલું કમાતા રહેવું?

  હવે જે સ્ત્રીઓ ‘કમ્ફર્ટ ઝોન’ માં રહેવાનુ પસંદ કરે છે, તેના મોજશોખની જરૂરિયાતોનું લિસ્ટ અનંત હોય છે, કોઈ મોટી પાર્ટી કે પ્રસંગમાં ભેગી થયેલી સ્ત્રીઓના શોખો પાછળ થતાં ખર્ચાઓની વિગતો સાંભળીએ તોં ખબર પડશે કે સમાજને ‘ભ્રષ્ટાચાર’ તરફ લઈ જનારી સન્નારીઓ આ જ છે. ડ્રેસિંગ, ઘરેણાં, ફેશન,મેકઅપ વગેરે વગેરે પાછળ તેઓ દ્વારા થતાં ખર્ચાઓની યાદી બનાવીએ તોં સમજાશે કે પુરુષોની આવકનો એક બહુ મોટો હિસ્સો આ બધા પાછળ ખર્ચાઈ જતો હોય છે. બીજા કરતાં અલગ અને બધાથી સારા લાગવાની હોડમાં સ્ત્રીઓ પુરૂષોને બિનજરૂરી રીતે ખર્ચી નાખતી હોય છે.

    આજે લગભગ મોટા ભાગના કુટુંબો જરૂરિયાતોના બજારમાં ‘પુરૂષોને’ ભીંસી રહ્યા છે. ઘરની એક એક વ્યક્તિદીઠ અલગ અલગ ઈલેક્ટ્રોનિક ગેજેટ્સ, વાહનો, મોટા મોટા મકાનો, બિનજરૂરી ઉજવણીઓ, હાઇ-ફાઈ ઓળખાણો, મોંઘીદાટ ફેશનો, દેખાડા, વગેરે વગેરે બાબતોથી આજના કુટુંબોમા પિતાઓ એટલા બધા વ્યસ્ત થઈ ગયા છે કે તેઓની પોતાની જિંદગી જેવુ કશું રહ્યું જ નથી. સુખના સ્ત્રોતોની જગ્યાએ આપણે સૌ કમાણીના સ્ત્રોતો તરફ વળી ગયા છીએ. ને પરિણામે કુટુંબો પણ દાદા-દાદી વગરના થઈ ગયા છે. શહેરોમાં મોજશોખો વાળી જિંદગી પાછળ દોડવાની આપણી આદતોએ વડીલોને ગામડાઓમાં ‘એકલવાયું’ જીવન જીવવા મજબૂર કરી દીધા છે!

  કુટુંબની જરૂરિયાતોની યાદી જોઈશું તોં સમજાશે કે એમાં ઘણું બધુ એવું છે, જેને આપણે સ્કીપ કરી શકીએ એમ છીએ. પણ કરતાં નથી. પહેલા જરૂરિયાતો ક્રમમા ઊભી થતી, પણ હવે તોં એ એકસાથે ઊભી થવા લાગી છે. માર્કેટ અને માર્કેટિંગ આપણી જરૂરિયાતોના એકસીલેટરને બ્રેક જ નથી લાગવા દઈ રહ્યા. ને પરિણામે પુરુષ નામનો વ્યક્તિ દોડી દોડી ને હાંફી રહ્યો છે, કુટુંબને સમય આપવો કે સંપતિ?  એ જ તેને નથી સમજાઈ રહ્યું. મહિનાના અંતે એકસાથે બિલો ચૂકવતો પુરુષ દર વખતની એક નવી જરૂરિયાતથી વધુ ને વધુ ભ્રષ્ટાચાર તરફ વળી રહ્યો છે. સાંજે ઘરે પાછો ફરે ત્યારે એને કુટુંબના સભ્યોને મળવાનો આનંદ નહી, પણ રોજ એક નવી જરૂરિયાતનો ડર લાગી રહ્યો છે!

   આ ડરને દૂર કરવામાં કુટુંબના સભ્યોએ જ પુરૂષોને મદદ કરવાની છે, આપણાં માટે સાથે બેસીને હસતા હસતા આખા દિવસનો થાક ઉતારવો જરૂરી છે કે પછી મોજશોખોની જરૂરિયાતો? પિતાની હુંફ જરૂરી છે કે હીટર? તેના ચહેરા પરના હાસ્યની ઠંડક જરૂરી છે કે એ.સી.? ટૂંકમાં ઘરમાં પુરુષ ની હાજરી જરૂરી છે કે ગેરહાજરી? બસ આપણે માત્ર આવા કેટલાક પ્રશ્નોનાં જવાબો મેળવવાના પ્રયાસો કરીશું તોં પણ ઘરના પુરૂષોને ભ્રષ્ટાચારથી બચાવી શકીશું અને સાથે સાથે સમાજને પણ!    

 

  

 

 

’રેન્ક' આ શબ્દથી બાળકોનો હેપ્પીનેસ ઇન્ડેક્સ માઈનસ તરફ ઢળી રહ્યો છે!!!

‘રેન્ક’ આ શબ્દથી બાળકોનો હેપ્પીનેસ ઇન્ડેક્સ માઈનસ તરફ ઢળી રહ્યો છે!!!

   નવરાત્રિ પૂરી થઈ ગઈ. આપણે સૌ બહુ ગરબે ઘૂમ્યા. ગુજરાતીઓ માટે ગરબા એટલે અસ્તિત્વ સાથે સંકળાયેલી બાબત હોય એવું લાગે. દુનિયામાં જ્યાં જયા ગુજરાતીઓ હોય ત્યાં ગરબા હોય જ ! જો કે આપણાં દરેક નાના-મોટા પ્રસંગે ગરબાની ઝલક તો મળી જ રહે. મહિનાઓની તૈયારી પછી આજની યંગ-જનરેશન પોતાની બધી એનર્જી ગરબા-ગ્રાઉન્ડ પર ખર્ચે, એ દ્રશ્ય ખરેખર આહલાદક હોય છે. વેલકમ નવરાત્રિથી માંડીને ગૂડ-બાય નવરાત્રિ સુધી ગરબાની રમઝટ થતી રહે છે.  

  વેલ તમને થશે નવરાત્રિ પર નિબંધ લખી રહી છું કે શું? ના ના એવું નથી. પણ મારે તમને એક બાબત ફીલ કરાવવી છે કે જિંદગીમાં જે જે ક્ષેત્રોમાં આપણે વધુ પડતી સ્પર્ધા અને વ્યવસાયીકરણ દાખલ કરી દીધું છે, એ ક્ષેત્રોમાં રહેલો ઓરિજિનલ આનંદ આપણે ગુમાવી દીધો છે. એ બાબતોમાં રહેલું મૂળ સત્વ જ જાણે કે ખલાસ થઈ રહ્યું છે.

  એક નાનકડી છોકરીને તેની મમ્મી તૈયાર કરી રહી છે, છોકરી અકળાઈ રહી છે. પણ મમ્મીને હજી અમુક સાજ-શણગાર બાકી રહી ગયા છે. પરાણે જેમ-તેમ કરીને તેને તૈયાર કરીને તેને પાર્ટી-પ્લોટમાં રમવા લઈ આવે છે, બાળકી મમ્મીએ ઘરે શીખવ્યું હતું, તેમાથી થોડું ઘણું યાદ કરીને મને-કમને ગરબાના બે-ત્રણ સ્ટેપ્સ રમે છે અને અંતે તેને ‘વેલ-ડ્રેસ પ્રિન્સેસ’ નો એવોર્ડ મળી જાય છે! સ્ટેજ પરથી ઇનામો લઈ આવ્યા બાદ નીચે આવીને બાળકી મમ્મીને પુંછે છે, મમ્મી રેન્ક એટલે શું? પ્રિન્સેસ એટલે શું? શું જવાબ આપવો એ વિચારીને મમ્મી મૌન થઈ જાય છે!

   બીજા એક કિસ્સામાં એક છોકરી નંબર ના આવતા, રડી રહી છે કે મારી બહેનપણીનો રેન્ક આવ્યો અને હું કેમ રહી ગઈ? રેંકનું કેવડું મોટું દબાણ આપણે બાળકો પર મૂકી દઈએ છીએ કે તેઓ પૂરેપૂરા દટાઇ જતાં હોય છે. ઘણીવાર તો તેઓ નંબર ના આવે તો માતા-પિતાના મારની બીકે ધ્રૂજતા હોય છે. આમાં ક્યાય ‘ડર કે આગે જીત નહી’ પણ ‘ડર કે આગે ડર’ જ હોય છે.

  નવરાત્રિના પેલા થી છેલ્લા દિવસ સુધી આપણાં સૌનું ધ્યાન કોણ ‘પ્રિન્સ’ કે પ્રિન્સેસ’ બન્યું? તેના તરફ જ રહે છે. આ સમય દરમિયાન આ એક રાષ્ટ્રીય પ્રશ્ન બની રહે છે. ઓલમ્પિકમાં મળતા ગોલ્ડ-મેડલની જેટલી ચર્ચાઓ નથી થતી હોય એટલી ચર્ચા કોને ગરબામાં ‘રેન્ક’ મળ્યો તેની થતી રહે છે. ક્યાં પાર્ટી-પ્લોટમાં કોને પ્રથમ દ્વિતીય કે તૃતીય રેન્ક મળ્યો એ જ વાત! આ રેંકના ચક્કરમાં આપણે સૌ ગરબાના સાચા આનંદને ઓલરેડી ભૂલી ચૂક્યા છીએ. આ બધુ માતાજીની પ્રાર્થના સાથે સંકળાયેલું છે, એ તો જો કે ઘણા વર્ષોથી આપણને યાદ કરાવવામાં આવી રહ્યું છે.

   આ રેન્ક પ્રથાની સૌથી ઊંડી અને ઘાતક અસર બાળકો પર થતી હોય છે. રેન્ક ના આવે તો પેલી બીક માતા-પિતાની હોય છે. કે ઘરે જઈશું એટલે તેઓ મારશે! બાળકોને પરાણે પરાણે તૈયાર કરીને ઇનામોના બજારમાં ઊભા રાખી દેવામાં આવે છે. અને બાળકો જેઓને હજી ખબર પણ નથી કે રેન્ક એટલે શું? તેઓને પોતાના સ્ટેટસ માટે માતા-પિતા રેંકની લાઇનમાં ઊભા રાખી દેતાં હોય છે. મારા સંતાનોનો નંબર આવવો જ જોઈએ, તેવી ઝડતામાં માનતા માતા-પિતા પોતાના સંતાનોનું બાળપણ જ છીનવી લેતા હોય છે!

  ઘણા વગદાર માતા-પિતા આયોજક કે સ્પોન્સર બનીને આવા ઇનામો ખરીદી લેતા હોય છે. શું કરીશું આવા કપ, મેડલ કે ટ્રોફીઓ ભેગી કરીને? આવા બાળકો જ્યારે વાસ્તવિક દુનિયામાં પગ મૂકે છે, તેઓના પગ નીચેથી જમીન સરકી જતી હોય છે. તેઓ પોતાની ઓરિજિનલ પ્રતિભા તો ઓલરેડી ભૂલી જ ગયા હોય છે, આવા બાળકોનું અસ્તિત્વ કે વ્યક્તિત્વ ક્યાય ખીલી શકતું નથી, તેઓ પ્લાષ્ટિકના ફૂલો જેવા થઈ જતાં હોય છે, જેમાં કોઈ જ પ્રકારની મહેંક નથી હોતી!

  શા માટે રેન્ક પાછળ જિંદગીના સાચા આનંદને ગુમાવી દેવો? શું આપણે શોખ માટે કે મોજ માટે કશું ના કરી શકીએ? બાળકોને તેઓમાં રહેલી પ્રતિભાને આધારે આગળ વધવા દઇશું તો ભલે થોડા મોડા તો મોડા તેઓ પોતાનો વિકાસ કરી જ શકશે અને જે તે ક્ષેત્રમાં આગળ વધી જ શકશે. ઘણા માતા-પિતા તો રેન્ક સાથે ફેવિક્વીકની જેમ ચીપકેલા રહે છે. ગમે તે ભોગે, ગમે તે રીતે મારા બાળકને બીજા કરતાં આગળ નંબર મળવો જ જોઈએ, તેવી ઘેલછામાં તેઓ બાળક પાસેથી તેઓની નિર્દોષતા અને નિખાલસતા છીનવી લેતા હોય છે.

   આ બધુ શીખવીને આપણે બાળકોને એ સમજાવી રહ્યા છીએ કે જીતવા માટે કે રેન્ક મેળવવા માટે ગમે તેવા અસત્યના રસ્તા પસંદ કરવા પડે તો કરી લેવા! આ તો એક ઉદાહરણ છે, આપણે દરેક ક્ષેત્રોમાં આપણાં બાળકોને રેસના ઘોડા બનાવીને દોડાવી રહ્યા છીએ. ખબર નહી, આપણે તેઓને દોડવા કરતાં જીવવું વધુ જરૂરી છે, તે સમજાવીશુ કે નહી? જો કે આ છેલ્લી લાઇન પહેલા માતા-પિતા એ સમજવાની ખાસ જરૂર છે.

    

 

ઈશ્વરની ભેટ ગણાતા બાળકો ‘અનૌરસ’ કેમ??

 

 

 

"We need to live in a country where there will be no example to cite for the word 'bastard'," the Kerala high court said recently, while ruling that a child can use only the mother’s name on official documents

 રોહિત શેખરે 2012માં સાબિત કર્યું કે તે નારાયણ તિવારીનો દીકરો છે. તેના માટે તેઓ સાત વર્ષ સુધી કોર્ટમાં લડયા. તેઓના પિતાએ આખરે DNA-ટેસ્ટના રીપોર્ટના આધારે સ્વીકારવું પડ્યું કે રોહિત તેમનુ જ સંતાન છે.

  આવા તો કેટલાયે કિસ્સાઓ છે, જેમાં પિતાએ ના સ્વીકારેલા બાળકો કા તો માતાના સહારે કે પછી માતા દ્વારા તરછોડાઈને સંઘર્ષમય જીવન જીવતા હોય છે. તેઓ સમાજ દ્વારા અધિકૃત થવા લાખો પ્રયાસો કરતાં હોય છે, પણ સમાજ તેઓને અનૌરસ સમજીને ધિકકારતી જ રહે છે. બંને દ્વારા જન્મેલા બાળકની જવાબદારી જ્યારે પિતા નથી લેતા તો એ માં અને બાળક બંને જીંદગીભર સમાજના અપ્રુવલ માટે લડતા રહે છે. આ બાળકના પિતા કોણ છે? એના માટે જ્યારે કોર્ટમાં જવું પડે, સંબંધોની વચ્ચે કાયદો આવે તો એ અંગત સંબંધો ‘જાહેરમાં’ ચર્ચાઇ જતાં હોય છે. અને એમાં સૌથી વધુ સ્ત્રીઓ એ જ સહન કરવાનું આવતું હોય છે. પેલા આવા બાળકોને સમાજ નફરતની નજરે જોતો, અને હવે આવા બાળકો કોઈપણ ક્ષેત્રમાં આગળ આવે તો, ‘ટ્રોલ’ થતાં રહે છે! આવા બાળકોને જોવાનો ના આપણો અભિગમ બદલાયો, ના આપણે બદલાયા!

 મારે તો તમને સૌને એક જ પ્રશ્ન પૂંછવો છે, કે સ્ત્રી-પુરુષના સહવાસથી જન્મેલું બાળક માત્ર એકલી સ્ત્રીનું કેવી રીતે હોઇ શકે? ‘કુંવારી માં’ આ શબ્દ આપણાં સમાજના શબ્દકોશમાં છે, પણ ‘કુંવારો બાપ’ એ શબ્દ નથી! પુરુષપ્રધાન સમાજે આવા તમામ કિસ્સાઓની જવાબદારી માત્રને માત્ર સ્ત્રીઓ પર જ નાખી દીધી છે. પુરુષને પુરુષ તરીકે જે કઈ પણ કરે, તેમાથી છટકી જવાની છૂટ છે, પણ સ્ત્રીઓ માટે દરેક જગ્યાએ બંધનો જ છે. કોઈ બાળક કેવી રીતે ‘અનૌરસ’ હોઇ શકે? સદીઓ પહેલા મહાભારતમાં કુંતીએ કર્ણ સાથે જે કર્યું હતું એ આજે પણ આપણાં સમાજમાં થઈ રહ્યું છે.

  કર્ણ જન્મતાવેંત તરછોડાયો એને કારણે મહાભારતનું સૌથી કરૂણ પાત્ર બનીને રહી ગયો. ક્ષમતા હોવા છતાં જીવનભર ખુદને સાબિત કરવા મથતો રહ્યો, પણ સાબિત ના કરી શક્યો. એમ જ તરછોડાયેલ બાળક મોટા ભાગે અનાથ તરીકે પોતાની જિંદગી જીવે છે, એક એવા અંધારામા જીવે છે, જ્યાં તેની આખી જિંદગી પ્રકાશ શોધતી રહે છે, પણ એ પ્રકાશ તેને મળતો નથી. માતા-પિતાના આધાર વિનાનું એ બાળક આખી જિંદગી પ્રેમ માટે તરસતું અને તડપતું રહે છે.

 સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચેના સંબંધોની નૈતિકતાને આધારે બાળકોનું મૂલ્યાંકન કરવાનો હક સમાજને કોણે આપ્યો? સેક્સને લીધે જન્મતુ બાળક પોતાની સાથે લગ્ન નામની સંસ્થાનો સિક્કો લઈને ના આવે તો એ બાળક ‘અનૌરસ’ કેવી રીતે થઈ જતું હોય છે. સમાજ આવા બાળકને ‘બાળક’ તરીકે શા માટે નથી સ્વીકારતું? આવા બાળક માટે અંગ્રેજીમાં ‘unwanted’ એવો શબ્દ વપરાય છે. જો આપણે બાળકને ઈશ્વરનું સ્વરૂપ માનતા હોઈએ તો એ ‘unwanted’ કેવી રીતે હોઇ શકે? આવા બાળકો સતત પોતાના અસ્તિત્વને સાબિત કરવા મથતા રહે છે, પણ પિતા કે સમાજ દ્વારા તેઓ સ્વીકૃતિ પામતા હોતા નથી.

બાળકનો જન્મ એ કોઈપણ કુટુંબ માટે સૌથી મોટી ખુશીનો ઉત્સવ હોય છે.‘બાળક’ એ માતા-પિતાનું શ્રેસ્ઠ સર્જન છે. “આ પૃથ્વી પર અવતરતું પ્રત્યેક બાળક એ વાતનો સંદેશો લઈને આવે છે કે ઈશ્વરને માણસ પર હજી શ્રદ્ધા છે.” એવું રવિન્દ્રનાથ ટાગોરે કહ્યું છે. પણ એ જ બાળકને જન્મતાવેંત જ્યારે કોઈ તરછોડી દે છે, તો હ્રદયમાં વેદના સાથે પ્રશ્નો પણ ઉદભવે છે. કે આ દુનિયામાં કેટલાયે માતા-પિતાઓ બાળક ના થાય તો ઘાંઘા થઈ જતાં હોય છે, બાધા માનતા રાખતા હોય છે. અને એ જ બાળક જ્યારે લગ્નના લાઇસન્સ વિના આવે, તો આપણો સમાજ તેને અપનાવતો નથી! કેમ?